مـقالات ســایت
با تشکیل مجمع ترویج وترقی فوتبال ایران درسال 1300 واجباری شدن ورزش درآموزشگاه ها درسال 1306 مقدمات کاربرای تاسیس انجمن پیشاهنگی وتربیت بدنی درسال 1313 فراهم شد. بودجه این انجمن ابتدا نیم درصد از عوائد شهرداری ها تعیین شده بود که برای سال 1316 مبلغ 22 هزارتومان به انجمن اختصاص یافت .
پس از تاسیس کمیته ملی المپیک درسال 1325 و راه اندازی فدراسیون های ورزشی اعتبار جداگانه ای از سوی هیات وزیران برای امور فدراسیون ها تصویب شد هرچند به دلیل مسایل ومشکلات مالی به عنوان مثال درسال 1327 برای اعزام کاروان ایران به المپیک 1948 لندن بودجه سیصد هزارتومانی تا دوماه قبل از اعزام درمجلس معوق مانده بود.
درسال 1329 مقرر شد سالیانه مبلغ یک میلیون تومان از طرف هیات دولت به انجمن کمک شود ضمن اینکه بودجه فدراسیون های ورزشی نیز درسال 1330 به رقمی نزدیک به یک میلیون و پانصدهزار تومان رسید.
دراردیبهشت سال 1332 درزمان نخست وزیری دکتر مصدق انجمن به سازمان تغییرنام یافت ولی به جهت مشکلات مالی آن روز بودجه تغییر محسوسی نکرد. با کسب افتخارات المپیک 1956 ملبورن درسال 1335 وعناوین قهرمانی تیم هایی چون کشتی و وزنه برداری درجهان و فوتبال درآسیا شرایط برای توجه بیشتر به ورزش با اخذ میزبانی بازی های آسیایی 1974 تهران محقق شد.
ازطرفی تاسیس شکل گیری باشگاه های خصوصی ودولتی به خصوص دربرخی رشته ها مثل فوتبال همراه با تاسیس سازمان تربیت بدنی درخرداد سال 1350 وساخت مجموعه عظیم آزادی فصل جدیدی را درتوسعه کشور با کسب مقام دومی بازی های اسیایی فراهم کرد بطوری که بودجه 27 فدراسیون ورزشی درسال 1353 به رقمی نزدیک به 19 میلیون تومان رسید.
کسب نتایج ضعیف درالمپیک 1976 مونترال باعث انحلال سازمان تربیت بدنی به دستور شاه درسال 1356 شد وسازمان ورزش کشور تحت پوشش وزارت آموزش وپرورش قرارگرفت.
دوهفته بعد از پیروزی انقلاب وبا تعیین رئیس سازمان ورزش کشور اقدامات مهمی برای ورزش کشور با تمامی تنگناها انجام گرفت بطوری که درخرداد ماه 58 قانون انحلال سازمان تربیت بدنی لغو شد . بودجه سازمان تربیت بدنی درسال 1359 وهم زمان با آغاز جنگ تحمیلی رقمی بالغ بر200 میلیون تومان بود که تا سال 1362 کل اعتبارات جاری وعمرانی سازمان به رقم 700 میلیون تومان ارتقا یافت ولی تا سال 67 به دلیل اولیت های نظام ، تغییر محسوسی نکرد.
با آغاز سال 1368 وشروع برنامه توسعه اول اعتبار کشور ، بودجه سازمان تا یک میلیارد تومان دردوران دکتر غفوری فرد افزایش یافت. کسب نتایج موفقیت آمیز تیم های ملی وباشگاهی فوتبال درسال های 69 تا 71 درفوتبال وکسب نخستین مدال های زرین جهانی درکشتی باعث توجه بیشتر مسوولین به ورزش شد . آغاز اعزام لژیونرهای فوتبالی نیزبه کشورهای خارجی درهمین سال ها باعث ورود ارزبه کشورمان شد.
با آغاز برنامه توسعه دوم از سال 1374 وریاست مهندس هاشمی طبا مقررشد مبلغ 5 ریال بابت هرنخ سیگار به حساب سازمان تربیت بدنی واریز گردد ازطرفی طی تبصره 47 برنامه دوم موسسات ، کارخانجات و شرکت های دولتی موظف شدند موظف شدند همه ساله به میزان 2 درصد از سود خاص خودرا صرف ورزش نمایند.
ورود حامیان مالی جهت تبلیغات کالاهای خود دراستادیوم های ورزشی از سال 75 به تدریج آغاز شد بطوری که از سال 1376 تلویزیون مبلغی را بابت تبلیغات به فدراسیون ها وباشگاه ها اختصاص داد واین خود حرکت مهمی بخصوص دررشته هایی پرطرفداری چون فوتبال ، والیبال ، بسکتبال وکشتی برای درآمدزایی بود.
درحالیکه کل بودجه اعتبارات جاری وعمرانی سازمان تربیت بدنی درسال 1372 ، حدود 8 میلیارد تومان بود این رقم درسال 1380 به 90میلیارد تومان رسید واین امرتاثیر به سزایی در سرمایه گذاری برروی بخش های عمرانی وگسترش فدراسیون های جدید شد هرچند طرح های عمرانی نیمه کاره زیادی تاپایان دهه 70 باقی ماند.
تاکید بر جذب مشارکت های مردمی وهمچنین تصویب قانون اختصاص یک درصد از درآمدهای سازمان های دولتی به ورزش با اختصاص 30 درصد از یک درصد فوق به حساب سازمان تربیت بدنی درخرداد ماه 1382 تحت عنوان بند چ دربرنامه توسعه سوم که بعدها دربرنامه چهارم درابتدای سال 84 به بند ب تغییرنام داد کمک های شایان توجهی به ورزش کشورکرد .
راه اندازی لیگ های حرفه ای دررشته های پرطرفدار به خصوص درفوتبال وبالا رفتن سطح دستمزد بازیکنان درابتدای دهه 80 نیز ازدیگر اتفافات مهم آن روزها بود.
پیگیری انجام شده از سوی روسای سازمان تربیت بدنی درطی سال های 80 باتوجه به گسترش شاخص های اماکن ورزشی دربرنامه توسعه کشور باعث شد بودجه عمرانی سازمان تربیت بدنی درسال 80که رقمی بالغ بر 20میلیارد تومان بود درسال 83 به عدد 100 میلیاردتومان برسد. راه اندازی صندوق اعتباری حمایت ازقهرمانان وپیش کسوتان درسال 82 نیز ازدیگر اقدامات مهم آن دوران به شمار می رود.
تصویب طرح نظام جامع ورزش کشور با اعتباری بالغ بر 5 میلیارد ریال در مهر 1382 ازدیگر دستاوردهای سازمان تربیت بدنی آن دوران بود که هیچگاه عملیاتی نشد.
با آغاز برنامه توسعه چهارم وبا حضور مهندس علی آبادی درراس سازمان وافزایش بی سابقه اعتبارات عمرانی طی سال های 84 تا 87 اقدامات بسیار مهمی برای توسعه افزایش زیرساخت ها واماکن ورزشی بوجود آمد وبودجه سازمان درسال 87 به رقمی حدود 500 میلیارد تومان رسید.
با حضور دکتر سعیدلودرسال 1389 وی ازتحقق اجباری شدن واریز یک درصد اعتبارات دستگاه های دولتی دربرنامه پنجم خبرداد ولی نه تنها این قضیه با مخالفت مجلس روبرو شد بلکه با آغاز برنامه پنجم ، مجلس هرگونه کمک دولت به بخش حرفه ای راممنوع کرد . از طرفی به دلیل برخی اختلافات میان مجلس وسازمان تربیت بدنی به رغم کسب عنوان چهارمی بازی های آسیایی 2010 گوانگجوچین به یک باره طرح تاسیس وزارت ورزش وجوانان درانتهای سال 1389 ، فدراسیون های ورزشی را که با کسب پیروزی های اخیر آینده خوبی رابرای بودجه متصور بودند با چالشی شدید روبرو کرد بطوری که تا شش ماهه اول سال 90 فدراسیون ها وادارات کل استان ها به دلیل تغییر تحول انجام شده وانحلال سازمان تربیت بدنی هیچ بودجه ای دریافت نکردند. لازمه تاسیس وزارت ورزش وجوانان امر بسیار مهم ولازمی بود وچگونگی تاسیس آن بسیار حاشیه های خودراداشت.
درنهایت با حضور دکتر عباسی درراس سکان وزارت ورزش وجوانان درسال 1390 وتعیین اعتبار این وزارتخانه درسال 91 به رقمی بالغ بر 475 میلیارد تومان که حاکی از کاهش بودجه ورزش بود وقطع کمک هایی چون بند ب وحذف معافیت های مالیاتی بخش خصوصی برای ورود به ورزش فدراسیون ها با مشکلات جدیدی دست وپنجه نرم کردند.
در سال 1394 با تلاش های وزارت ورزش و جوانان و حمایت های دولت قانون واریز یک درصد از اعتبارات دستگاه های دولتی به بخش ورزش باردیگر محقق شد .
وزارت ورزش دو نوع بودجه جاری و عمرانی و در بخش هزینه نیزدو ردیف اصلی و متفرقه دارد.
در سال 1395 مجلس شورای اسلامی با تصویب ماده 109 قانون برنامه پنج ساله ششم مقررشد دولت بیست و هفت صدم درصد(27/0%) از کل نه درصد(9%) مالیات ارزش افزوده را برای توسعه ورزش مدارس، ورزش همگانی، ورزش روستایی و عشایری، ورزش بانوان و زیر ساخت های ورزش به ویژه در حوزه معلولان و جانبازان اختصاص دهد. این مبلغ در ردیف های مربوط به وزارت ورزش و جوانان و وزارت آموزش و پرورش در بودجه سنواتی پیش بینی و پس از مبادله موافقت نامه در اختیار این وزراتخانه‌ها قرار گرفت . این اقدام باعث شد تا بودجه نسبتا خوبی در ادارات کل ورزش و جوانان استان ها قرار بگیرد و بخش مهمی از مشکلات آنان را حل کند .
در سال 1395 اعتبارات عمرانی وزارت ورزش نسبت به سال قبل 42 درصد افزایش یافت .
در اواسط سال 1395 و همچنین سال 1396 با تغییرات در وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک و حضور دکتر سلطانی فر و دکتر صالحی امیری و همکاری خوب این متولی ورزش کشور شاهد افزایش بودجه وزارت ورزش و کمیته المپیک در سال 1397 بودیم .
اعتبارات كمیته المپیک در بخش هزینه ای و تملك دارایی در قانون بودجه سال 96 معادل 46میلیارد و 400میلیون تومان بوده است كه در در لایحه دولت به 68میلیارد و 690میلیون تومان افزایش یافت و در واقع 48درصد رشد داشت .
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال 1398 نشان می‌دهد طی 20 سال اخیر، از فصل ورزش کمی بیش از 3.000 میلیارد تومان اعتبار عمرانی برای توسعه اماکن ورزشی کشور اختصاص داده شده است که سهم تملک ورزش مدارس از این مقدار کمتر از 50 میلیارد تومان بوده است. به علاوه، 66 درصد از اعتبارات فصل ورزش و تفریحات به برنامه گسترش ورزش همگانی و 25 درصد از اعتبارات این فصل به برنامه گسترش ورزش قهرمانی اختصاص دارد. اعتبارات برنامه گسترش ورزش بانوان ذیل فصل ورزش و تفریحات نسبت به مورد مشابه در بودجه سال گذشته رشدی 8 درصدی داشته است و از 34 به 37 میلیارد تومان رسید که 100 درصد آن در اختیار وزارت ورزش و جوانان است.موضوع محل تأمل اینکه، 6.6 میلیارد تومان از این اعتبار برای «بهبود و اصلاح ناهنجاری‌ها و اختلالات جسمی و حرکتی دختران و بانوان کشور از طریق فعالیت‌های ورزشی» پیش‌بینی شده است. جالب تر اینکه در قانون 1397، نیز 6 میلیارد تومان از این محل پیش‌بینی شده بود و از محل اعتبار 27 صدم درصد مالیات بر ارزش‌افزوده سهم وزارت ورزش و جوانان نیز تا 9 ماه نخست سال جاری، حدود 3 میلیارد تومان به این موضوع تخصیص داده شده است، در حالی که وزارت ورزش و جوانان اساساً نه متولی این امر است، نه چنین وظیفه‌ای از سوی قانون گذار تعیین شده است و نه امکانات و تجهیزات لازم برای این امر را در اختیار دارد. در صورت لزوم به پیش‌بینی اعتبار برای این موضوع شاید بهتر آن است که این رقم در اختیار وزارت آموزش و پرورش یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گیرد.
بر اساس لایحه بودجه سال 1399 مجموع بودجه وزارت ورزش و جوانان در بخش جاری و عمرانی معادل یک هزار و ۴۵۱ میلیارد و ۶۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، مجموع بودجه جاری و عمرانی کمیته ملی المپیک معادل ۱۲۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و بودجه کمیته ملی پارا المپیک در بخش جاری و عمرانی معادل ۳۴ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان برآورد شده است که جمعا رقم بودجه‌ای معادل یک هزار و ۶۱۵ میلیارد و ۵۶۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان را برای مجموعه وزارت ورزش و جوانان، کمیته ملی المپیک و کمیته ملی پارا المپیک نشان می‌دهد.
به رغم افزایش بودجه های سال های اخیر، سهم ورزش ازتولید ناخاص ملی اختلاف معنی داری دارد واین مورد می طلبد با تفکیک وظایف وزارت ورزش وجوانان از کمیته ملی المپیک راه برای درآمدزایی فدراسیون های ورزشی بیشتر شود. البته تحریم های ناجوانمردانه به کشورمان و بالا رفتن بی رویه قیمت ارز به خصوص در سال 1397 شرایط نامساعدی را به خصوص برای اعزام های فدراسیون های ورزشی به همراه داشت که این روند همچنان ادامه دارد اما با تدابیر وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک بیشتر اعزام ها با صرفه جویی و ملاحضات زیاد انجام می گردد . همچنین بالا رفتن قیمت سکه نیز یکی دیگر از مشکلات وزارت ورزش برای پرداخت پاداش قهرمانان است .
برای رشته پرطرفداری مثل فوتبال نیز هنوز کپی رایت رعایت نمی شود و به دلیل دولتی بودن رادیو و تلویزیون در ایران همچنان درباره چگونگی حق پرداخت پخش تلویزیونی به فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به نتیجه وتفاهمی دوطرف دست نیافته اند.
همانطور که در این مختصر اشاره ای کوتاه به بودجه ورزش ایران شد متولی ورزش کشور وزارت ورزش است اما هرکدام از ارگان و وزارتخانه ها نیز برای توسعه همگانی ورزش بودجه مناسبی دارند . اگر طبق استانداردهای تعریف شده جهانی شرایط برای همکاری وزارتخانه ها و ارگان های ورزشی فراهم شود آنگاه می توان با همین بودجه های تعریف شده اتفاقات خوبی برای ورزش کشور رقم بخورد . فدراسیون های ورزشی نیز که و ظیفه اصلی آنها توسعه ورزش قهرمانی و حرفه ای است هنوز تکلیفشان مشخص نیست که آیا زیر نظر کمیته المپیک هستند یا وزارت ورزش و اینکه اساسا نهاد عمومی غیر دولتی هستند یا خیر .
تاریخ نشان داده است با همه تنگناها ورزش همواره بودجه پایینی در کشور داشته است اما همواره در بالا بردن روحیه و تفریح مردم نقش مهمی داشته است که امید است در آینده شاهد اختصاص جایگاه ویژه ای برای چگونگی تعریف مناسب از بودجه ورزش کشورمان باشیم.
