مـقالات ســایت
برگرفته از کتاب تاريخ ورزش تاليف مرحوم ابوالفضل صدری
فعاليت هاي ورزش را در آموزشگاه ها تقريباً از سال 1295 شمسي مطابق با 1916ميلاي يعني موقعي که مير مهدي ورزنده از بلژيک و ترکيه به ايران آمده اند بايد حساب نمود چه قبل از ايشان فقط در مدارس نظام و بين دستجات اتريشي – روس ها و سوئدي ها آن هم بطور ناقص تعليمات ورزش داده مي شد . مثلاً در مدرسه نظام قديم وسيله سرهنگ گرانمايه که از تحصيل کرده هاي مدرسه نظام آلمان بوده و علاقه خاصي به عمليات بارفيکس و پارالل و حلقه مطابق اصول ( يان و آمورز) داشت بعضي حرکات ناقص و غيرکلاسيک را روي اسباب هاي نامبرده شده تعليم مي داد و در ژاندارمري حرکات بدني مطابق متد سوئدي وسيله افسران سوئدي و در مدرسه قزاقخانه هم حرکات ورزشي با موزيک بنام ورزش زاکواسکي تعليم داده مي شد که هيچ يک متکي بر اصول تربيتي و تدريجي و فني نبوده و مربيان آن هم اشخاص ذيفني نبودند . با پشتکار و سعي وافي آقاي ورزنده بتدريج از مخالفت هاي اولياء آموزشگاه ها نسبت به بازي و ورزشي که تا آن موقع جلوگيري مي شد و اين عمل را سبکي و جلفي شخص دانسته و گاهي هم اطفال را که مبادرت به بازي مي نمودند تنبيه بدني مي کردند بتدريج کاسته و آن ها باهميت تربيتي و اثر ورزش در اخلاق و روحيه و بدن و تربيت دانش آموزان پي برده و براي دخول تعليمات ورزشي مطابق اصول ( لينگ) در برنامه آموزشگاه ها توجه نمودند .
اولين کسي که در سال 1298 شمسي به اجراي اين امر همت گماشت مرحوم نصيرالدوله بدر وزير فرهنگ وقت بود و بعداً آقاي ابراهيم حکيم الملک حکيمي و مرحوم نيرالملک هدايت اين نيت را تقويت نمودند و در 14 شهريور سال 1306 شمسي مطابق با 1296 ميلادي بنا به پيشنهاد مرحوم سيد محمد تدين وزير فرهنگ قانون ورزش اجباري تحت چهار ماده بشرح زير به مجلس شوراي ملي تقديم و بتصويب رسيد :
قانون ورزش اجباري در آموزشگاه ها مصوب 14 شهريور ماه 1306 مجلس شوراي ملي
ماده 1 – وزارت معارف مجاز است که ورزش را درکليه مدارس جديده اجباري نمايد .
ماده 2 – بغير از ايام تعطيل همه روزه در مدارس مزبور بايد ورزش به عمل آيد .
ماده 3 – عده ساعات و اوقات ورزش و ترتيب آن را وزارت معارف تعيين خواهد کرد .
ماده 4 – اين قانون پس از تصويب تا مدت يکسال در مراکز و ايالات و ولايات و تا مدت سه سال در ساير نقاط بموقع اجرا گذراده خواهد شد .
در زمان تصدي وزارت فرهنگ آقاي حکمت (دائره ای بنام تربيت بدني در وزارت فرهنگ) تأسيس شد که ابتدا آقاي دکتر عليم الملک فرهمندي سپس تيمسار سرتيپ شهاب مرحوم که در آن موقع با درجه سرهنگي از ارتش مستعفي شده بود عهده دار گشتند .
در سال 1313 آقاي تومان گيبسن از طرف وزارت فرهنگ از آمريکا براي تشکيلات پيشاهنگي ورزش استخدام گرديد . اين شخص در مدت کوتاه خدمت خود با کمال علاقه و جديت و دلسوزی بانجام وظيفه مشغول و يادگارهاي نيکي از خود باقي گذاشت و مسابقه هاي ورزشي را بطور رسمي بين دانش آموزان و دانش آموزان و دانشجويان و دستجات آزاد از سال 1314 شروع نمود .
در سال 1317 آقاي گيبسن از اين شغل برکنار و آقاي بهاء الدين پازارگاد به رياست اداره تربيت بدني و پيشاهنگي منصوب گرديد و در اين سال دانش سراي تربيت بدني پسران بمنظور تهيه آموزگار ورزش بجاي دارالمعلمين ورزش سابق که از سال 1313 تعطيل شده بود افتتاح گشت .
دانشسراي تربيت بدني پسران بنا به مقتضياتي از سال 1323 تا سال 1327 تعطيل بود . از سال 1327 بنا بر احتياج آموزشگاه ها دو دانشسراي تربيت بدني . يکي مخصوص دختران و ديگري براي پسران بضميمه دانشسراها افتتاح گشت و از سال 1330 در نقاط ديگر کشور بتأسيس دانشسراي تربيت بدني پسران اقدام شده و فعلا پنج دانشسراي تربيت بدني پسران و يک دانشسراي تربيت بدني دختران در کشور وجود دارد .
در سال 1319 آقاي ابوالقاسم شکرائي بجاي آقاي پازارگاد به رياست اداره تربيت بدني و پيشاهنگي منصوب شدند .
از سال 1320 تشکيلات ورزش به دو قسمت تقسيم گرديد .
1- تربيت بدني در آموزشگاه هاي کشور تحت نظر اداره تربيت بدني وابسته به وزارت فرهنگ .
2- ادره امور ورزش دستجات آزاد و پيشاهنگي به عهده انجمن ملي تربيت بدني و پيشاهنگي ايران محول گرديد . از تاريخ 19 بهمن 1321 رياست اداره تربيت بدني بعهده ابوالفضل صدري واگذار گرديد که ضمناً از همان تاريخ تصدي امور دبيرخانه کل انجمن پيشاهنگي و تربيت بدني و پيشاهنگي ايران را نيز بر عهده داشت.
امور ورزشي دستجات آزاد و مسابقه هاي ورزشي را از تاريخ 27 فرودين سال 1313 هيئتي بنام انجمن پيشاهنگي و تربيت بدني که تا آنموقع ( مجمع ترويج و ترقي فوتبال که از سال 1300 برياست افتخاري فقيد رضا شاه کبير) تشکيل شده بود و نويسنده کتاب تصدي منشي گري آن مجمع را افتخاراً دارا بود انتخاب گشت و بشماره يک در اداره ثبت رسيد .
رياست افتخاری اين انجمن بر عهده محمد رضاپهلوی ( ولیعهد ) بود .
اين اعتبار بعداً برحسب تصويب هيات دولت بصدي يک ترقي داده شد و در سال 1328 که حسب الامر اعليحضرت همايون محمدرضا شاه پهلوي مقرر گرديد توجه بيشتري به ورزش شود . وزارت کشور موافقت نمود که در تمام کشور حداقل صدي دو و نيم و حداکثر صدي پنج از عوائد شهرداري ها براي توسعه و پيشرفت امور ورزشي به انجمن ها پرداخت شود .
چون اين نظر در تمام شهرداري ها عملي نگرديد از ابتدا سال 1333 بنا به دستور وزارت کشور مقرر گرديد که در تمام کشور شهرداري ها صدي 3 از عوائد خود را به سازمان هاي تربيت بدني پرداخت نمايند .
اين انجمن ها نيز مسابقه هاي ورزشي را در هر نقطه بين جوانان و دانش آموزان عملي ساخته و از سال 1318 همه ساله مسابقه هاي قهرماني کشور بين داوطلبان و زنده ترين ورزشکاران شهرستان ها در هر قسمت عملي گرديد .
هر رشته از اين مسابقه ها در فصل مناسب و قسمت اعظم آن در مهرماه انجام و برندگان مسابقه ها در روز جشن چهارم آبان که مصادف با روز مولود مسعود اعليحضرت محمدرضا شاه پهلوي است بحضور همايوني معرفي مي شدند .
از سال 1325 مقرر گرديد که هر يک از مواد مسابقه ها در فصل مقتضي در يکي از مراکز استان ها انجام گردد .
مسابقه هاي آموزشگاه هاي متوسطه ( خردسالان تا 17 سال و کلانسالان از 17 به بالا ) دانشکده ها – باگشاه هاي ورزشي از طرف انجمن عملي مي گشت .
در زمان جنگ بين المللي دوم موقعي که ارتش هاي خارجي در ايران بودند بواسطه تماس هاي متعددي که در قسمت هاي ورزشي با آن ها حاصل گرديد از استعداد و قدرت بدني جوانان ايراني آزمايش هاي نيکي بعمل آمد . بطوريکه نتايج مطلوب مسابقه ها نشان مي داد جوانان ايراني آتيه درخشاني را براي نشان دادن سطح ورزش کشور از خود بروز دادند .
لذا از سال 1326 فدراسيون هاي ورزشي ايران بتدريج به عضويت رسمي فدراسيون هاي بين المللي وارد گشته و کميته بين المللي المپيک ايران به رياست ابوالفضل صدري به عضويت قطعي المپيک وارد گرديد .
براي ارتباط و عضويت فدراسيون هاي ورزشي ايران با فدراسيون هاي بين المللي آقاي فتح اله امير علائي زحمات فراواني که مورد تقدير است متحمل شده اند .
اولين باشگاه ( کلوب ) ورزشي که در تهران تأسيس شد کلوب ايران بود که با اشتراک عده اي از اعيان و اشراف و نمايندگان سياسي خارجي تشکيل و به ورزش اسب سواري و مسابقه هاي آن و چوگان بازي توجه خاصي نمود .
دومين باشگاه ( کلوب ) ورزشي که در تهران افتتاح شد در سال 1296 وسيله آقاي مير مهدي ورزنده بنام کلوب ژيمناستيک و اسکريم بود که در آنجا علاوه بر ژيمناستيک هاي سوئدي بوکس بازي – شمشير بازي و هالتر بلند کردن نيز تعليم داده مي شد ولي اين تعليمات از روي قاعده و اصول صحيحي نبود مثلاً هالتر از ميله آهني يا چوبي بود که دو سر آن گلوله هاي آهني يا سنگي به وزن و سنگيني ثابت نصب گرديده بود .
بعداً نيز کلوبي بنام اجتماعيون در سال 1304 ( به مديريت آقاي شمس الدين شايسته ) افتتاح شد که ورزش هاي فوتبال – تنيس – بوکس – شمشيربازی – واليبال – ورزش هاي سوئدي و غيره در آنجا تعليم داده مي شد .
در سال هاي بعد باشگاه هاي شعاع و نيکنام تأسيس گرديد و از سال 1322 به بعد باشگاه هاي متعددي با وضع نسبتاً آبرومندي مانند باشگاه نيرو و راستي و دوچرخه سواران که بعداً به باشگاه تاج تغيير نام داد تشکيل شده ولي متأسفانه بواسطه عدم تکافوي عوائد با هزينه موفق به توسعه کامل آن نگرديد اند . باشگاه هاي اختصاصي ديگر از قبيل باشگاه بانک ملي ، راه آهن، کارخانه سيمان و دخانيات و موتومکانيزه و هواپيمايي و باشگاه دانشکده افسري با وضع خوبي تأسيس شد .
در شهرستان ها نيز باشگاه هاي زيادي بوجود آمد که آن جمله باشگاه فردوسي در مشهد و باشگاه گيو در بندر پهلوي ، باشگاه خليج و جنوب در خرمشهر ، باشگاه کازروني در اصفهان است . باشگاه اخير فعلا تعطيل و بجاي آن باشگاهي بنام نيرو و تندررستي تأسيس گرديده است .
در زورخانه ها نيز از سال 1322 با راهنمايي هاي هيئت کشتي باستاني تغييري در وضع ساختمان و احتياجات اساسي آن داده شده و فعلا زورخانه هاي آبرومندي در تهران و شهرستان ها تأسيس گرديده است .
از سال 1326 که بعضي از فدراسيون هاي ورزشي به عضويت فدراسيون هاي بين المللي وارد گرديدند . طبق تصميم انجمن و مطابق اساسنامه خاصي که تنظيم گرديده بود نوزده فدراسيون و دو شورا و سازمان کميته ملي المپيک ايران بشرح زير :
1- فوتبال 2- وزنه برداري 3- کشتي ها( فرنگي، آزاد و باستاني) 4- تنيس و تنيس روي ميز 5- کوهپيمايي 6- دو و ميداني 7- شناوري 8- بسکتبال و واليبال 9- بوکس 10- تيراندازي 11- چوگان بازي 12- سوارکاري 13- رگبي 14-دوچرخه سواري 15- ژيمناستيک 16- اسکي 17- شطرنج 18- شمشير بازي 19- پزشکي ورزشي 20- شوراي ورزشي بانوان 21- شوراي عالي پيشاهنگي 22- کميته ملي المپيک ايران برسميت شناخته شدند .
تا سال 1327کليه مسابقه هاي ورزشي را انجمن ملي تربيت بدني ايران عملي مي نمود . ولي از اين سال مقرر گرديد که مسابقه هاي دانشکده ها زير نظر مستقيم سازمان ورزش دانشگاه .
مسابقه هاي آموزشگاه ها زيرنظر مستقيم اداره تربيت بدني وزارت فرهنگ .
مسابقه هاي ورزشي نظامي زيرنظر مستقيم انجمن ورزشي ارتش .
ساير مسابقه هاي اعم از مسابقه يا قهرماني کشور زيرنظر هر فدراسيون عملي گردد .
انجمن ملي تربيت بدني سرپرستي ورزش را در کشور بر عهده داشت و از کليه فدراسيون ها حمايت نموده وسيله ارتباط آن ها را با فدراسيون هاي بين المللي فراهم کرده و اعتبار هزينه لازم را در اختيار آن ها قرار مي داد .
کليه آيين نامه ها و مقررات مربوط بورزش پس از تصويب انجمن و کسب اجازه از رياست عاليه تربي بدني کشور بموقع اجرا گذارده مي شد .
سازمان اداره تربيت بدني وابسته به وزارت فرهنگ عبارت است از :
1- رئيس اداره تربيت بدني 2- معاونين اداري و فني 3- دفتر و بايگاني 4- کارگزيني و آمار 5- آموزش پسران 6- آموزش دختران 7- حسابداري و اموال 8- دارالترجمه و انتشارات 9- دائره مسابقه ها
سازمان انجمن ملي تربيت بدني و پيشاهنگي ايران عبارت است از :
هيئت مديره انجمن : در انجمن ملي تربيت بدني و پيشاهنگي ايران هيئت مديره مرکب بود از 9 نفر که پنج نفر آن ها نمايندگان ورزش دانشگاه – کارگران انجمن ورزشي ارتش و شوراي ورزشي بانوان و شوراي عالي پيشاهنگي که انتخاب و معرفي مي شدند. معاون وزارت فرهنگ سمت نايب رئيس و شهردار سمت خزانه دار و رئيس اداه تربيت بدني سمت دبير هيئت مديره انجمن را دارا بودند و رئيس انجمن از طرف شخض اعليحضرت همايون شاهنشاهي رياست عاليه ورزش کشور انتخاب مي گرديد .
سازمان موظف انجمن عبارت بود از :
1- دبيرخانه کل 2- معاونين اداري و فني 3- دفتر و بايگاني 4- کارگزيني و آمار 5- دائره فني و مسابقه ها 6- دائره فدراسيون ها و باشگاه ها 7 – دايره انجمن ها 8- حسابداري و اموال 9- انتشارات و تبليغات و کتابخانه و دارالترجمه .
هيئت مديره انجمن لااقل در هفته يکبار تشکيل جلسه مي داد و راجع به پيشنهادات رسيده از شعبات انجمن در استان ها و شهرستان ها و فدراسيون ها و دبيرخانه و تيير اساسنامه ها و تدوين مقررات تشکيل مسابقه ها با فدراسيون ها و ممالک ديگر و با تماس با فدراسيون هاي بين المللي تصميم مي گرفت .
خدماتي که اين انجمن در مدت کوتاه عمر خود بورزش نموده و براي آشنايي و تشويق جوانان کوشش فوق العاده کرده متأسفانه در اثر کمي اعتبار مالي نتوانسته آنطور که لازم بوده است در تعميم ورزش خدمتي کرده ، وسائل راحتي ورزشکاران را فراهم سازد و کمک به باشگاه هاي ورزشي و ايجاد زمين ها و سالن ها و استاديوم هاي ورزشي را متناسب با احتياج عملي نمايد .
