مـقالات ســایت
با شروع عصر شهرنشيني ميدان بعنوان محل تمرکز فعاليت هاي اجتماعي ، سياسي و مذهبي شکل مشخص تري به خود گرفت و به تدريج ساختمان هاي اداري و مذهبي در مجاورت ميدان شهر برپا شدند . قديمي ترين متن درباره محل مبارزه دو کشتي گير در حماسه گيل گمش آمده است ؛ در اين متن اشاره شده که مبارزه در صحن مقابل دروازه معبد انجام شده است . ميدان هاي شهر مدور و يا مربع مستطيل بودند ؛ به طور مثال ميدان شهر فيروز آباد متعلق به اوايل دوره ساساني مدور بود و ميدان هاي دوره اسلامي چون ميدان هاي نيشايور مربع بودند . شايد قديمي ترين ميدان باقي مانده ميدان نقش جهان اصفهان متعلق به اوايل دوره صفوي باشد که مي توان براساس آن به چگونگي شکل و اندازه ميدان ها پي برد . در ميدان نقش جهان انواع ورزش ها انجام مي شد .
در جام حسنلو يکي از قديمي ترين صحنه هاي ورزشي مشت زني بازنمايي شده است . اين جام طلايي در حدود 1200 قبل از ميلاد ساخته شده و 20 سانت ارتفاع و 28 سانت پهنا دارد . اين جام در کاوش هاي باستان شناسي محوطه باستاني حسنلو در جنوب درياچه اروميه به دست آمده است . محوطه باستاني حسنلو مهم ترين شهر شمال غرب ايران در فاصله 1500 تا 700 قبل از ميلاد بود و در حفاري هايي که در اين محل انجام شد آثار با شکوهي شامل برج و بارو ، تالار هاي ستوندار ، حياط هاي متعدد خيابان و اشياي گوناگوني از جنس طلا ، نقره ، مفرغ ، آهن ، سفال ، جنگ افزار و زيورآلات به دست آمد . محققان اين شهر را به قوم مانناها نسبت مي دهند . مانناها از اقوام مهاجر آريايي بودند که طي هزاره دوم قبل ميلاد در نواحي جنوب درياچه اورميه مستقر شدند و مقدمات تشکيل دولت هاي ماننا و ماد را فراهم کردند . ماننا در فاصله 1200 تا 700 قبل از ميلاد دولت کوچک ولي قدرتمندي بود و براي استقلال خود مبارزات متعددي را با دولت هاي آشور و اوراتوها انجام داد و سرانجام در حدود 700 قبل از ميلاد به بخشي از دولت ماد تبديل شدند . ( پرادا، 1383 ،ص 152-148)
نفيس ترين اثر اين قوم که تاکنون به ما رسيده است جام زرين معروف به جام حسنلو است بروي اين جام صحنه هاي مختلفي از اساطير و اعتقادات مردم ماننا قلمزني شده است . مدارک نشان مي دهد که اين جام براي مردم ماننا فوق العاده ارزشمند بوده است . زيرا عده اي در زمان حمله شديدي که همراه با آتش سوزي بوده است درصدد نجات آن بوده اند . در کنار جام اسکلت سه نفر که در حال خارج کردن جام از محل بوده اند بدست آمد و آن ها در حين تلاش براثر فروريختن ديوار جان خود را از دست داده اند . يکي از اين افراد که حامل جام بوده به سمت جلو و بر شانه راست به زمين مي افتد و دستکش آهني دست چپ وي به ديوار مقابل پرتاب مي شود و جام در زير بدن وي محفوظ مي ماند . اين دستکش قديمي ترين دستکشي است که به ما رسيده و قطعا ً از آن براي دفاع و يا حمله استفاده مي شده است ( پرادا ، 1383،ص 130) .
کساني که اين جام را مطالعه کرده اند معتقدند که اين اثر بسيار خيره کننده است و نه تنها يک کار بزرگ هنري است بلکه بيش از حد پرکار بوده و گيرايي آن در نيروي حيات نقش هاي آن است . نقش ها به وسيله يک نوار دو تسمه اي در بالا و يکتسمه اي در پايين محدود مي شود . صحنه ها بنا بر اهميتشان در يک يا دو رديف که تنها با خط فرضي تقسيم شده اند ؛ ترکيب يافته اند .
در بالاترين رديف سه خدا هر يک سوار بر يک ارابه هستند . زير پاي يکي از خدايان نبرد نيرومندانه اي در حال وقوع است . در اين نبرد پهلوان دامن کوتاهي به تن دارد که براي چنين مبارزه اي مناسب است و سبب آزادي حرکات اوست . پهلوان سينه خود را به عقب کشيده تا خود را براي زدن ضربه بعدي آماده کند . بدن اين پهلوان بسيار قوي و نشان از آمادگي وي در چنين مبارزه اي دارد . اين تصوير قديمي ترين سندي است که در آن انسان با دستکش با انسان –هيولايي در حال مبارزه است .
قطعاً اين مبارزه جنبه تفريح يا سرگرمي ندارد بلکه جنبه سمبليک دارد . در واقع اين پهلوان نماد نيروهاي خير است که عليه نيروهاي شر در حال مبارزه است . اين هيولا داراي سر و بالا تنه انسان و پايين تنه اش در کوهي محاط شده است . کوهي که پشت آن در عقب به شکل ماري با سر سه سگ يا گرگ به سوي بالا انحنا مي يابد . اسطوره شناسان پهلوان را نماد خداي هوا مي دانند که بر عليه کوه در حال مبارزه است ( پردا، ص 134) . نکته جالب در اين جام نوع البسه پهلوان و دستگش هاي اوست که بي اختيا ورزش بکس و مشت زني را به ذهن انسان متبادر مي کند . مدارک متعددي وجود دارد که نشان مي دهد انسان از مشت هاي خود براي دفاع و حمله استفاده مي کرده است . بر روي آثار مفرغي و نقوش مهرهاي متعلق به هزاره سوم و دوم قبل از ميلاد همواره انساني ديده مي شود که با دست هاي خود در حال مبارزه با حيواناتي چون شير و گاو است . در دنياي باستان مبارزه با شير و گاو اختصاص به پهلوانان و پادشاهان داشت . پهلوانان و شاهان براي نشان دادن بعد دنيوي قدرت خود مي بايست با شير و يا گاو مبارزه کنند و در صورت پيروزي حقانيت آن ها براي پادشاهي و يا پهلواني اثبات مي شد . همانگونه که بهرام ساساني براي به دست آوردن پادشاهي با دو شير مبارزه کرد .
بر روي يک قطعه پلاک عاج که از زيويه کردستان به دست آمده و به سده هشتم قبل از ميلاد تعلق دارد ، نبرد يک پهلوان را با شير نشان مي دهد . در اين نقش پهلوان از محافظي براي جلوگيري از گاز گرفتن شير براي دست خود استفاده کرده است ( پرادا، ص179 ) . بعدها استفاده از دستکش براي حمله و يا دفاع در جنگ ها و مبارزات تن به تن اهميت فراوان يافت و سلحشوران از انواع دستکش هاي چرمي و فلزي براي حمله و يا محافظت از دست خود استفاده کردند . در دوره اسلامي سواران و جنگجويان ازانواع اين دستکش ها استفاده مي کردند و سرانجام اين نوع دستکش ها و جنگيدن با مشت به اروپا رسيد و مقدمات مسابقات مشت زني در اروپا را فراهم کرد .
